گرچه طبق روایات متعدد، شب بیست و سوم شب قدر است، اما اینکه در بعض اخبار بین سه یا دو شب بیان فرموده یا هر سه شب را مدخلیت داده، براى این است که عبادت شب قدر افضل از عبادت هزار ماه است که هشتاد و سه سال و چهار ماه است. در عبادت اول باید تخلیه کرد. سپس تحلیه. در شب نوزده و بیست و یک شب تخلیه است که باید از گناهان و معاصى و صفات خبیث و عقاید فاسد توبه کرد. قلب را پاک و پاکیزه نمود. خود را آماده کرد. اگر گناهان جبران دارد، جبران کند که در شب بیست و سوم عبادات به درجه اعلى قبول برسد.
شب قدر
چرا شب قدر به این نام نامگذاری شده است؟
از برخی روایات برمی آید كه شب قدر را از اين رو قدر نامند كه جميع مقدرات بندگان در تمام سال در آن شب تعيين مي‌شود. چنانکه در قرآن کریم نیز به این مسئله اشاره شده و خداوند متعال فرموده:« فيها يُفْرَقُ كُلُّ أَمْرٍ حَكيمٍ»(۲)« در آن شب هر امرى بر اساس حكمت (الهى) تدبير و جدا مى گردد.»
آیا شب قدر قبل اسلام هم وجود داشت؟
شهر سوال ـ در تفسیر نمونه می گوید: «صریح روایات متعددى این است كه این از مواهب الهى بر این امت مى باشد، چنان كه در حدیثى از پیغمبر اكرم ص آمده است كه فرمود: ان اللَّه وهب لامتى لیلة القدر لم یعطها من كان قبلهم: خداوند به امت من شب قدر را بخشیده و احدى از امتهاى پیشین از این موهبت برخوردار نبودند»
اموری که در شب قدر مقدر می شوند،
با این حال، ممکن است قبل از رخ دادن اتفاقی، در تقدیر انسان، تغییراتی ایجاد شود و امر به گونه دیگری رقم بخورد. علامه طباطبایی در این باره می فرمایند: «هیچ منافاتى ندارد كه در شب قدر مقدر بشود ولى در ظرف تحققش طورى دیگر محقق شود، چون كیفیت موجود شدن مقدر، امرى است، و دگرگونى در تقدیر، امرى دیگر است، هم چنان كه هیچ منافاتى ندارد كه حوادث در لوح محفوظ معین شده باشد، ولى مشیت الهى آن را تغییر دهد. »
آیا فرشتگان در شب قدر سرنوشت انسان ها را به امام زمان (عج) عرضه می کنند؟
در شب قدر هر سال مقدرات آن سال تعيين مي شود. و فرشتگان و روح بر حجت خدا در زمين فرود مي آيند و مقدرات آن سال را بر ايشان عرضه مي کنند. حجت زمان، پيامبران و اوصياي آنان بوده اند تا نوبت به پيامبر اسلام و اوصياي ايشان رسيده ،بعد از امام حسن عسکري تا قيامت، حجت زمان حضرت مهدي موعود(عج) است که آخرين وصي رسول خدا مي باشد.
معنای قضا و قدر و تعیین آن در شب قدر چیست؟
تفسير نخست مي گويد: سرنوشت هر كس از روز نخست، بدون اطلاع و حضور او، از طرف خداوند تعيين شده، بنابراين هر كس با سرنوشت معيّني از مادر متولد مي شود كه قابل دگرگوني نيست هر انساني نصيب و قسمتي دارد كه ناچار بايد به آن برسد. چه بخواهد و چه نخواهد و كوشش هاي او براي تغيير سرنوشت بيهوده است. بنابراين تفسير، بديهي است كه انسان موجودي مجبور و بي اختيار است.
